Acuut scrotum

Het in korte tijd ontstaan van pijn in de lies en/of scrotum, eventueel gepaard met zwelling en roodheid, vormt een kinderurologisch spoedgeval.
Grofweg kan er onderscheid gemaakt worden tussen chirurgische en niet-chirurgische problemen. Tot de eerste groep behoren de torsio testis (een draaiing van de zaadstreng waardoor de teelbal wordt afgesnoerd en geleidelijk afsterft), een beklemde liesbreuk, een torsie van appendix (embryologisch restje, ‘aanhangsel’) van teelbal of bijbal en een trauma van de teelbal. Niet chirurgische problemen zijn een epididymitis (ontsteking van de bijbal), idiopathisch (onbegrepen) scrotaal oedeem (vochtstapeling) en zeldzame zaken, zoals Henoch Schonlein purpura, waarbij een immunologisch reactie tot ontsteking van bloedvaatjes leidt. Dit veroorzaakt bloeduitstortingen.

  • Epidemiologie 
    Een torsio testis treedt bij ongeveer 1 op 4.000 jonge mannen op. Het kan op elke leeftijd gebeuren, maar de piekleeftijd ligt rond de puberteit. Het treedt links vaker op dan rechts.

    Diagnose
    Indien het tijdsbeloop dit toelaat, of bij twijfel over de diagnose, wordt soms eerst een echografisch onderzoek gedaan.

    De behandeling
    Bij verdenking op een torsio testis telt elk uur en wordt de patient - zonder tijdverlies - naar de operatiezaal gebracht, om via een kleine incisie in het scrotum de draaiing ongedaan te maken en in principe ook de andere teelbal vast te zetten. Indien er binnen 4 tot 6 uur kan worden geopereerd, is de kans om de teelbal te redden groot. Indien de operatie pas na 12 uur na het ontstaan van klachten wordt verricht, is de kans dat de teelbal het redt, klein.
    Berucht is de perinatale torsio testis; de laatste weken voor de geboorte of vlak na de geboorte treedt een draaiing op. Dit wordt vaak laattijdig opgemerkt en doorgaans valt de teelbal dan niet meer te redden. Ondanks de slechte prognose van de overleving van de teelbal, is ook hier een snelle interventie gerechtvaardigd, gezien het reële risico op een torsie aan de andere kant.
    Een torsio van een appendix heeft doorgaans een minder spectaculair beloop en vormt, met uitzondering van de tijdelijke pijn, geen groot probleem. Soms wordt deze diagnose gesteld tijdens chirurgische exploratie, waarbij voorafgaand aan de operatie gevreesd werd voor een draaiing van de volledige testis.
    Bij verdenking op een beklemde liesbreuk waarbij een darmlis of vetschort in de breukpoort, buiten de buikholte richting het scrotum, is komen vast te zitten en dit niet door manipulatie kan worden teruggeduwd, zal ook via een kleine chirurgische incisie dit worden gecorrigeerd en de toestand van het eventuele stukje darm worden beoordeeld.
    Een acute epididymitis (ontsteking van de bijbal) wordt bij prepubertaire kinderen zelden door bacteriën veroorzaakt, maar meer waarschijnlijk door een virus. Pijnstilling en comfort verhogende maatregelen zouden dan moeten volstaan. Bij het wat oudere kind kan er toch al doorgankelijkheid van de zaadleiders zijn, waardoor een bacterie zijn weg vindt naar de urinewegen. Dan zijn antibiotica toch aangewezen en moet na genezing zeker worden gekeken of er geen afwijkingen aan de anatomie of functie van de lagere urinewegen zijn ter verklaring van de infectie.
    Een trauma van de teelbal is relatief zeldzaam. Meestal betreft het slechts één testis en doorgaans gaat het om een stomp trauma (bijvoorbeeld bij contactsporten) en heel zeldzaam om een scherp trauma. Meestal wordt een echografisch onderzoek gedaan. Indien de teelbal aantoonbaar opengebarsten is, met een doorgaans forse bloeding eromheen, wordt dit chirurgisch gecorrigeerd om de anatomie en latere functie van de testis te redden. In zeldzame situaties, waarbij een langer tijdsinterval aanwezig is tussen trauma en presentatie van de patiënt aan de chirurg, met beperkt letsel en een beperkte bloeding, kan conservatief worden behandeld.

Sluit de enquête